Сөз:

2022-01-10 16:05:12 Қандай телеграм-каналдарға сенуге болмайды?

Шыны керек қазір елдің бәрі Қазақстан бойынша “сарапшы” болып кетті. Елдегі ахуал мен ауыс-түйіс хақында, реформалар туралы “ойбай, мындай болады екен”, “сөйтейін деп жатыр екен” деп жарыса жазуда. Шынында, кімге сеніп, кімге сенбеу керек? Назарларыңызға сенімсіз каналдар хақында чек-лист ұсынамыз. ( САҚТАП АЛЫҢЫЗ! )

1. Сарапшы. Канал авторы осыған ұқсас тақырыптарда қашаннан бері жазып жүр? Сіз оқып отырған канал бұған дейін не жазды? Саржағал дүниені таратып жүріп, аяқастынан қазақтанушы немесе тарихшы болып кетті ме? Мұндай сарапшың құрысын! Бұл қатарға “барлығын білетін, барлығын көрген және барлығын оқығандарды” да қосыңыз.

2. Жазу тілі немесе лексикасы. Әкімді - мэр, ҰҚК-ні (КНБ) - ФСБ деп жазатындар Отандық канал емесі айтпаса да белгілі. Бұдан өзге де сөздерге назар аударыңыздар.

3. ””Құпиясы көп арна”. Каналдың редакцисы не авторы көрсетілмеген бе? Бұл деректерді таба алмадыңыз ба? Мұндай арналарды кез-келген адам басқарып отыруы ықиимал. Әдетте бұлар жасырын жазу арқылы жауаркершіліктен қашады. Ал медиа редакциясы немесе анонимді емес адамдардың өз аудиторисы алдында жауапкершілігі бар және олар не болса соны оттамауға тырысады. Шынында, аноним сарапшы - бар, бірақ бұл миллионнан біреу ғана және көп жағдайда оның не үшіг аноним екені де түсінікті болып келеді.

4. Сілтемелер. Посттардың сілтемемі жоқ па? Дереккөзі көрсетілмеген бе? Сілтемелер бар болса да тек каналдың посттарына өткізе ме? Ендеше, сізді тек алдаусыратып отыр. Бұл каналдан тездетіп қашып кеткен жөн.

5. Байланыс деректері. Канал админімен телеграм ішінде не басқа жақта байланысу мүмкіндігі бар ма? Контактілер көрсетілген бе? Жарнамаға арналған ғана деректер ме? Ойланарлық жайт.

Бұл тек базалық схема, бірақ, сіздің жазылған арналарыңызды сұрыптауға, жалған ақпаратқа алданбауға септігін тигізеді.

@birgeteksereik Ашу / Түсініктеме

2022-01-10 04:38:28 10 қаңтар — Жалпыұлттық аза тұту күні

Factcheck.kz және MediaNet Халықаралық журналистика орталығы қаза тапқан бейбіт тұрғындар мен Отан алдындағы борышын өтеу кезінде қайтыс болған азаматтардың отбасыларына, жақындарына, барша Отандастарымызға қайғырып, көңіл айтамыз.

Біз еліміздің осынау аласапыран кезеңді тез еңсеріп, болған оқиғаларға қатысты ашық әрі әділ тергеу жүрізетініне сенеміз. Ашу / Түсініктеме

2022-01-05 08:50:02 Oyan, Qazaqstan азаматтық декларациясы

Біз бұған Қазақстанның саяси жүйесін реформалау және репрессивті режимді ырықтандыру арқылы төмендегі принциптерге сүйене отырып жетеміз:

1. Біз, барлық Қазақстандықтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуді, сондай-ақ барлық саяси қуғын-сүргіндерді тоқтатуды талап етеміз. Әр адам сөз бостандығына және өзінің жеке көзқарасын білдіруге, кез - келген ақпаратқа қол жеткізуге және оны таратуға, сондай-ақ бейбіт жиналыстарды өткізуге және бірлесу бостандығына құқылы. Бұл үшін ешбір азамат қудаланбауы, тұтқындалмауы немесе сотталмауы керек.

2. Конституцияны қоса алғандағы азаматтардың құқығы мен бостандығын қазіргі таңда шектейтін барлық заңдар адам құқықтарының халықаралық стандарттарына, заң үстемдігі қағидасына сәйкестендірілуі тиіс.

3. Биліктің бөлінуі қағидасын ұстана отырып парламенттік республикаға өту қажет. Бұл ашық және теңгерімге ие жүйе құрудың айырылмас бөлігі. Қуатты парламент бір мандатты округтер арқылы халық атынан өкілеттік етеді және атқарушы билікті құрайды. Осыған орай, кең өкілетті президент институты жойылуы тиіс. Шамадан тыс күштің бір қолда шоғырлануы зорлық - зомбылық пен авторитаризмге алып келетіні анық.

4. Біз, жергілікті халықтың мүдделерін құрметтеуді қамтамасыз етуді талап етеміз. Бізге жергілікті өзін-өзі басқарудың толыққанды жүйесі қажет. Мәслихаттар көпшілік жүйесі арқылы сайлануы тиіс және олардың өкілеттіктерін кеңейту керек. Барлық деңгейдегі әкімдер тікелей дауыс беру арқылы сайлануы тиіс.

5. Біз, бүкіл сайлау жүйесін реформалауды талап етеміз. Бұл жүйенің шынайы және әділ сайлау өткізу жөніндегі халықаралық стандарттарға және демократиялық қоғамдағы міндеттемелерге сәйкес болуы керек.

6. Біз, сот билігінің тәуелсіздігі мен заң үстемдігін қамтамасыз ету үшін сот жүйесін түгелдей реформалауды және президенттің судьяларды тағайындаудан бас тартуын талап етеміз. Қазылар алқасының классикалық үлгісін енгізу керек және Конституциялық соттың қалпына келтірілуі тиіс.

7. Полиция қоғам (бұқара) мен парламентке есеп беруі тиіс. Оның бар міндеті - заң мен тәртіпті қамтамасыз ету және қылмысқа қарсы күрес. Полиция азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын шектеу үшін пайдаланылмауы керек.

8. Біз, мемлекетіміздің барлық институттары үшін тиімді басқару принциптерін енгізуді талап етеміз. Барлық билік органдарының қызметі ашық және қоғамға есеп беруі керек. Бұл - жемқорлықты жеңудің жалғыз жолы.

9. Саяси жүйені реформалау, биліктің барлық тармақтарына өкілеттіліктің теңдей бөлінуі және тәуелсіз бақылау жүйесін енгізу үшін мемлекеттің саяси құрылымының реформасы негізінде тәуелсіз комиссия құрылуы тиіс.

https://oyan.digital/posts/oyan-qazaqstan-azamattyq-deklaraciyasi/ Ашу / Түсініктеме

2022-01-05 07:19:16 Тоқаев сол күйі митингілерде айтылған саяси талаптарға жауап бермеді, мысалы, Жаңаөзенде жиналған жұрт әкімді халық сайлауы керек деп талап қойды.

Азаттықтың жазуынша, наразылардың сөзінен олардың аймақ, қала басшылығына көңілі толмайтыны аңғарылды.
– Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев ауыл әкімдерін халық өзі сайлауы керек деді. Облыс, қала әкімдерін халық өзі сайлауы керек! Бізге ана Ақордадан келетін ақ қуыршақтар мен ақсаусақтар керек емес! Халықтың қамын ойлайтын, елім, жерім дейтін азамат керек. Халық осылай қиналып отырғанда бізден сайланды дейтін мәжіліс депутаттары қайда жүр? Ешқайсы келіп, халымызды сұраған жоқ. Керек емес ондай біреудің қуыршағы боп отырған депутат, мандатын тапсырып, кетсін. Сосын кеше жергілікті басшылар "газ бағасын шеше алмаймыз" деді. Ең көкейкесті мәселені шеше алмайтын басшының да бізге керегі жоқ! – деді Жоламан Сейілов есімді жергілікті тұрғын Азаттық радиосына. Жиналып тұрған көпшілік "дұрыс айтады, халық өзі сайласын басшысын" деп оған қолдау білдірді. Ашу / Түсініктеме

2022-01-04 15:48:18 Factcheck.kz Vласть мәлімдемесін қуаттай отырып, КазТАГ пен Orda.kz сайттарының сот шешемінсіз бұғатталауын ҚР Конституциясында тыйым салынған цензураны қолдану деп санайды.

Біз әріптестерімізді қуаттай отырып, тез арада сайттардың бұғатталуын тоқтатуды талап етеміз!!! Ашу / Түсініктеме

2021-12-23 09:01:30 Сөз: Самарқау
үстеу / сын есім

1. Жай, баяу, марғау, мимырт;
2. Көңілсіз, немқұрайды, сүле, керенау
-
1. Медлденно, нерасторопно, спокойно;
2. Равнодушно, безразлично, халатно

Шалғынды бір беткейде, самарқау жел сусылдап есе түскенде, мұрын жарғандай боп, жас бүлдірген иісі аңқиды.
М.Әуезов, Абай жолы: 3 том

Доктор Ехластың сөзін Хакім самарқау тыңдады.
X.Есенжанов, Ақ Жайық

Жүрегім менің - жанартау,
Жалын боп шығар от-демім.
Келем деп қамсыз, самарқау,
Өртеніп, қалқам, кетпегін.
М.Мақатаев, Жүрегім менің - жанартау

Бақыттың мінез-құлқы ерте есейген-ау, дүниенің бәріне самарқау, салқын қарайды.
О.Бөкей, Қамшыгер

Дереккөз 1; Дереккөз 2 Ашу / Түсініктеме

2021-12-14 11:01:01

Ашу / Түсініктеме

2021-12-11 13:27:50 Ашу / Түсініктеме

2021-12-10 15:17:03 Версия на казахском языке:



Ашу / Түсініктеме

2021-12-10 14:43:02 Сөз: Мешкей
зат есім / сын есім

Тойымсыз, обыр, қомағай, оңаза
-
Обжора, чревоугодник

Сияз деген мол шығын. Ол, көп елдiң қалың даугерлерi келiп орнайды деген сөз. Осы елдiң жуан, семiз мешкей билерi, күндiз – түстiк, кешке – қонақ асы жеп, асықпастан ай жатады деген сөз.
М.Әуезов, Абай жолы: 1 том

Өзінше мешкей атақ ілініпті,
Бұл мінез жұртқа тегіс білініпті.
Күніне екі-үш мезгіл ет жейтін боп,
Өткізген енді солай тірлікті.
М.Дулатов, «Алаш» партиясына қосылмаған ақынға

Астаулап тегенелеп, қазан-қазаннан буын бұрқыратып түсірген етті талтаңдасып, дедектеп бір жерге жинай бастады. Ақсақалдар, мешкейлер пышақтарын суырды.
Ж.Аймауытов, Қартқожа

Жер қайтып сен, қойның толы өліктерден арылдың?
Маскүнемдер әлегінен, әлегінен жуан-жуан, мешкей, семіз қарынның?
Қоңырсыған қою етті қайда құрттың, нағылдың?
М.Мақатаев, Осы бір шірінді — құнар

Дереккөз 1; Дереккөз 2 Ашу / Түсініктеме