2021-06-19 08:54:47
Менімен бірге жұмыс істеу қасіретін бастан өткергендер бұл қалжыңдарды жақсы біледі)
1.
"Нөміріңді жазып қой"
Журналист бірнәрсе жазғанда я ерінгеннен, я қиюын келтіре алмағаннан мәселенің мәнін дұрыс түсіндірмей кетсе, оқырман "неге олай?" деп сұрауы мүмкін болса, "мәтінге нөміріңді жазып кет, түсінбеген адам телефон соққанда ауызша айтып берерсің" деп қалжыңдауға болады.
2.
"Редакцияға жұмысқа алайық"
Кейінгі кезде журналистер ақпарат берген адамның сөзін түгел теріп шығып, соны өз материалы қыла салады. Бірінші жақтағы баян. Әдебиеттану бұл тәсілді "сана тасқыны" немесе "тасыған ой" дейді. Мысалы, бір дәрігер "Бәлен жылы оқуды бітіріп, ауылға жұмысқа келдім, бес адамға операция жасадым" деп бастап, мақаланың соңына дейін "өзі сөйлеп" шығады. Әңгімесінің арасында анықтап алатын жайттар болады, бірақ журналист ол жерге "килікпеген". Мақалада аты-жөні көрсетілген журналистің автор ретінде ролі болмайды. Сондайда "өзі материал жазатын осындай дәрігер сияқты адамдарды редакцияға жұмысқа алайық" дегің келеді.
3.
"Үйіңде гугл жоқ па?"
Журналист материалын редакторға тапсырғаннан кейін термин, варваризм, кісінің аты-жөні дегендер дұрыс жазылмағанын көресің (кейде бір мәтінде бір сөз әртүрлі жазылады). Бір сөздің орнына мағынасы мүлдем басқа бірдеңе жазып қоюы мүмкін. Журналистикаға келгенімде редакцияда интернет түгілі компьютер де, А4 парақ та, қалам да жоқ еді. Мәтінді дәптердің бетіне жазып, эфирде де содан оқып беретін едік. Қазір "Құдайға шүкір" ғой. Фактчекинг гуглдаудан, яндекстеуден басталмайтын ба еді?! Мынау – сол кезде айтылатын қалжың.
4.
"Көкжиектен көрінген қара нүкте"
Ой, Құдайым-ай, кей материал не айтқысы келіп тұрғанын бірден ұқпайсың. Әуелгі сөйлемдер тып-тыныш, мимырт не ит жылғы бірдеңені бықсытып жатады. Бір кезде алы-ы-ы-ы-ы-ыстан бір бәленің қарасы көрінеді. Әлгі қара ұлғая бастайды, ұлғая бастайды, ақыры түсінесің – журналист қоқыс сұрыптауды не картоп бағасын айтайын деп тұр екен ғой. Соны анау көкжиектен бері орағытпай-ақ, керісінше, осы жерден көкжиекке қарай кетсе қайтеді екен?!
5.
"Cүйреп кетіпті"
Материалына бір проблеманы тақырып қылып алады, керек мәліметін жақсылап жинайды, жазып кеп те қалады, бірақ ананы-мынаны айтқан спикерлердің сөзіне ерем деп, мақсатынан жаңылады, лағады. Мұндай кез, әсіресе сұхбатқа дұрыс дайындалмағанда, материал мақсатын айқындап алмағанда болады. Спикерлер немесе олар берген ақпарат авторды қаламаған жағына сүйреп кетеді.
6.
"Лақ-лақ еткіз"
Кей материалдың, әсіресе сауалнаманың, пікірдің формасы респонденттердің сөзінен ғана тұрады. Басқа сөзді қоспай беретін материалдар болады. Сол форманы қарапайым тілмен "лақ-лақ еткізу" деуден басқаға миым жетпепті. Әлгі адамдардың аузынан пікірі лақ-лақ төгіліп жататын сияқты.
7.
"Көміп тастау керек" немесе "Пакетке салып, иесіне қайтарып бер"
Редакцияның жазу тәртібіне қайшы қолданыс, дұрыс емес тіркес, қате сөз болады. Журналист қолданбаса да, спикердің сөзін лақ-лақ еткізіп отырғанда ондай нәрсе материалға вирустай еніп кетуі мүмкін. Оны байқап, мәтіннен қиып алып, "қауіпсіз жерге көміп тастау керек" немесе "пакетке салып, иесіне апарып беру керек". Неге көму? Неге пакет? Білмеймін.
8.
"Бір жақтан тегін әкелген"
Мә-ә-ә, кейде журналист сөйлемге "Олардың достарының балаларға таңданыстарын білдірулері" деген сияқты көптік қосымшаны уыстап-уыстап салып жіберетіні бар. Жалғауды "бір жақтан тегін әкелген шығар".
345 views05:54
Қ
