2022-12-12 19:06:16
Президент пен Премьер. Адам мен система. Соңғысы қайда барады?Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қысқа мерзімді демалыстан шықты. Және оның ең бірінші көретін адамы Әлихан Смайылов болмақ. Ел Премьер-министрі экономиканың жағдайы мен өсіміне толық жауапты. Ал инфляция бойынша жауапкершілік (баға өсімі) Премьер мен Ұлттық Банк төрағасына теңдей бөлінген. Осы айда инфляция шарықтау биігінде - яғни 15%-да тұр.
Ұлттық Банктің өз тарапынан не істеп жатқаны түсінікті. Ол базалық ставканы 14,5%-ға көтерді де, нарықтағы артық ақшаны алып тастағысы келді. Экономиканы кредиттеу қарқыны онсыз да құлдырап жатқан еді. Оған себеп ставка емес, нарықтағы пессемизм болып отыр.
Ұлттық Банкқа қарағанда Үкіметке қиын. Шарасыздық белгілері байқалады. Базар да аралады, үйдің жанындағы дүкендерге де тиісті. Бұл баяғы КСРО кезінен қалған әкімшіл-әміршіл әдіс, бірақ қазіргі заманда оның мүлде жұмыс істемейтінін көріп отырмыз.
Үйдің жанындағы қай дүкен Үкімет айтты деп бағаны 15%-дан асырмай отыр? Ондағы сатушы тіпті Үкімет дегеннің не екенін, Премьер-министрдің аты-жөнін де білмейді.
Үкіметке жаңа креатив жетіспейді. Осы креатив кімде бар? Ешкімнен шыға қоймады. Баяғы бюрократия, бітпейтін жиналыстар. Халық бөлек, Үкімет бөлек. Смайылов жағдайды өзгерте ала ма? Ол да ескі шинельдің адамы. Басқаша жұмыс істегісі келетін де шығар. Бірақ қалай істерін білмейді.
Биылғы экономикалық өсімді біз мұнайдың қымбаттауынан аламыз. Бірақ өндірістің қайта-қайта тоқтауынан, Ресейдің құбыр ойындарынан шетелдік мұнай компаниялары зардап шеге бастады.
"Бәйтеректің" өз мандатын тастай салып, акционері рубльге көміп тастаған Сбербанкті құтқарамын деген әлегі мүлде түсініксіз болды. Соның салдарынан, жұмыс істемейтін мусор рубльді жинап алып, онымен не істерін білмей отыр. Ашық ақпарат жоқ, Сбербанкті сонымен ала ма, алмай ма, ол жағы да шешілмеді.
"Самұрық-Қазына" да ауада қалқып тұрып қалған шар іспеттес. Ол Үкіметке қарай ма, әлде Президент өзі басқара ма? Нақтылық жоқ. Экономиканың қозғаушы күші болғандықтан ондай холдингті логикаға сай тиісті мандаты бар Үкімет басқаруы тиіс. Бізде кезінде Назарбаев қалтасын күйттеп, холдингті өзіне қаратып алған еді. Сол ескі жүйе әлі қалып кетті. Есі дұрыс елде басқарушы холдингтерді Үкімет қарайды. Ал Президент одан жоғары болуы керек.
Экономикасы кенжелеген Талдықорған жақты бөліп тастаса да, Алматы облысы донорлар қатарына қосыла қоймады. Әкімдер баяғы ескі жүйеде - бюджетке заявка беріп, сол қаржыны керек/керек емес болса да игеріп тастау науқанымен жүр.
Үкімет Қазақстанды жыл санап қарызға тереңірек батырып келеді. Бар үміт Әлихан Смайыловта болған. Оған уақыт жетпей жатыр ма, әлде ниет жетпей жатыр ма, ол жағы белгісіз. Билік командасында экономиканы Әлихан Асханұлынан артық білетін адам жоқ. Ол бәрін біледі. Бірақ оған система мүмкіндік бермей, қолын байлап отырған сияқты.
Жаңа идея керек, жаңа жүйе керек. Адамдар ауысқаннан ештеңе өзгермейтінін соңғы ауыс-түйістер көрсетті. Қазір Смайыловтың орнына Склярды тағайындаса да, ештеңе өзгермейді. Тіпті Премьер жұмысқа бармай қойса да, система өзі жүре береді.
Бірақ осы система қайда бара жатыр? Осындай ең маңызды сұраққа кім жауап бере алады?
https://t.me/dalainside
110 views16:06