Мұқағали

2021-02-25 13:16:14 Өкпелеттім...
He дейін, өкпелеттім,
Өкпелетіп қалайша көктемекпін.
Сенің қойған межеңнен аттадым да
Шекараңнан шықтым да, шетке кеттім.
Өкпелеттім, амал не, өкпелеттім.
Қарашы әне, келеді таң сарғайып,
Сыртқа жүрші, қойшы енді, томсармайық!..
Аңдуым-ау, тамаша таң алдында,
Қырсықтың қытығына қол салмайық.
Ақылдым-ау, неге сен қарамайсың?!
Кейде өзің де қызыңсың... баладайсың...
Күш-сезімді күрес деп санамайсың,
Сонда қалай?
Қалай деп бағалайсың?
Жүрші сыртқа, қарашы таң нұрына,
Табынайық табиғат паңдығына.
Таң атады, кетеді базаршы-күн,
Қазынасын жинап ап сандығына.
Сергиікші малынып таң нұрына,
Өкпелейсің несіне тағдырыңа... Ашу / Түсініктеме

2021-02-09 06:12:04 Бүгін менің туған күнім, ой, пәлі-ай!
Мына адамдар неғып жатыр тойламай?!
Банкет жасап берер едім өзім-ақ
Тәңірдің бір жарытпай-ақ қойғаны-ай.
Мына дүние неге жатыр үндемей,
Алаулатып тойдың шоғын үрлемей.
Құшақ-құшақ гүл шоқтарын лақтырып,
Міне, шапан, міне атың, мін,-демей.
Мына жұртқа жақпады ма әлде нем,
Текке өмір сүргенмін бе әлде мен.
Халқым, сенің қасиетіңді білем деп,
Текке өмірім өтті ме екен әуремен.
Айтамын деп қасіретіңді, мұңыңды,
Басқа арнаға бұрдым ба, әлде жырымды.
Мен бәрібір өзіңменен бір бодлам,
Өзегінен тепсең дағы ұлыңды.
Тойланбаса, тойланбасын не етейін,
Той көрмей-ақ, сый көрмей-ақ өтейін.
Қаламымды берші маған, бәйбіше,
Болашаққа арыз жазып кетейін. Ашу / Түсініктеме

2021-02-09 06:05:07 Бүгін қазақтың ақиық ақыны, қазақ поэзиясының алатаудай алыбы Мұқағали Мақатаевтың туған күні дейді. Мұқағалиға дейінгі қазақ жазба поэзиясын Абай, Қасым, Мағжан, Мұқағали дәуірі деп бөлсе де, Абайдан кейінгі жазба поэзияның құлашты кеңістігін, тамырлы тәбиғатын, ғажап шыңын даусыз Мұқағали қалыптастырды дегенге ешкім күмән келтірмес.

Мұқағали ақынның өмірге келген күні - осызаман қазақ поэзиясының өмір есігін ашқан күні іспетті. Себебі, одан кейінгі бүкіл алаш баласы жатқа оқитын, бүкіл алаш баласының өмірі мен тағдырына сіңіп кеткен ғұмырлы поэзия әлі туыла қойған жоқ секілді.

Ақынның туған күні - қазақ поэзиясының үлкен мерекесінің біріне айналып үлгерді. Бұл күн жайлы қазақ елі ғана емес, алаш баласының аяғы жеткен жердің бәрінде той. 9-ақпан келерден бұрын бүкіл қазақ даласы әбігерге түседі. Бұл да болса ақиық ақынға деген үлкен құрметтің белгісі екені даусыз.  Ашу / Түсініктеме

2021-02-04 04:19:13 ТАБЫТ YHI

Meн сені сүйгем
Жаныммен сүйгем, Жарық Күн!
Жатсам да сүйем тұңғиығында тамұқтың.
Ақ сәулең сенің аймалап мені,
Жарық Күн,
Тұрған да болар үстінде мынау табыттың.

Ғарыштан құйған ғаламға ортақ шуағың,
Сезгемін, білгем,
Мен үшін бір күн тынарын.
Тастама мені,
Тастама мені, Шырағым!
Шуағың түссін,
Шөп болып, мейлі, шығамын.

Қомағай көңіл құмартып өткен әр неге.
Тірлікте сонау түскемін талай әуреге.
Кешкен өмір де,
Көрген бақыт та, барлығы,
Жетпейді екен ғой,
Бір күндік сенің сәулеңе.

Бір күндік сәуле…
Бір күндік жарық мекенім!
Мәңгілік түнек — қапасқа қалай кетемін.
Келмейді-ау тілім…
Өлгеннен сұра дер едім,
Тірі жандарға,
Өмір дегеннің не екенін.

Өмір дегенге,
Тірлікте, сірә, жетер ме ой.
Жарық сәуледен басқаның бәрі бекер ғой.
Бекер ғой бәрі,
Бекер ғой бәрі — бөтен ғой,
Өмір дегенің — бір күндік Сәуле екен ғой!..

Тамшыдай ғана, нұрына міне, зарықтым.
Өмір осы екен, сырына міне, қанықтым.
Жаса сен Мәңгі!
Жаса сен Мәңгі!
Жарық Күн!

… Табытпын, табытпын, табытпын… Ашу / Түсініктеме

2021-01-26 07:04:18 Мына қасқа...


Қор болған жылдарым-ай, күндерім-ай!
Асауға ауыздықсыз мінгенім-ай!
Мына қасқа бәрін де біле тұрып,
Мына қасқа бірін де білмеуін-ай!
Шынымен түсінбей ме мына қасқа,
Мына - көз, мына - жүрек, мына - басқа
Мына қасқа шынымен түсінбей ме,
Бұлбұлдың қонбайтынын қу ағашқа?!
Мына - жүрек, мына - көз, мына баста,
Ненің барын біледі мына қасқаң...
Сезгіштігін білдіріп алам ба деп,
Тас жүрегін жасырар қына басқан.
Аламын деп қасқаның тас қамалын,
Тас жүрекпен қашанғы тас боламын.
Тас жүрекке табынтып, тастамағын,
Жүрегін бер, тәңірім, жас баланың!
Сағындым сені, сәби кездерім-ай,
Сандалтып, мені тастап безгенің-ай.
..Мына қасқа бәрін де сезіп тұрып,
Мына қасқа бірін де сезбеуін-ай! Ашу / Түсініктеме

2020-12-20 12:37:10 Жыл өтті

Білмеймін, күн өтті ме, жыл өтті ме?
Баяғы байыз таппас жүрек, міне,
Күн, айлар, жылдар өтті дүр етті де,
Бір тамыры болымсыз дір етті де,
Баяғы жүрек қалды.
Жүрек, міне.

Байғұсым ұзатып сап барлығын да
Өзі қалды өзінің хандығында.
Кеуде деген керемет сарайының,
Жаңа жылдық алауын жандыруда.
Жайлап қана ұзатып барлығын да.

Жүрек, міне,
Жан жүрек жүр менімен,
Дүрсілімен, ептеген кірбіңімен,
Түндерімен, беймаза күндерімен.
О, жалғызым!
Жабықпай жүр менімен.

Гүріліндей аспанның дүр етті де,
Жыл өтті.
Жүрек қалды дір етті де.
Күн айға, ай жылдарға ілекті де
Жыл өтті.
Жүрек қалды.
Жүрек, міне!.. Ашу / Түсініктеме

2020-12-19 09:35:11 Әке

Әке, сенің жасыңнан асып барам.

Кезі-кезі келгенде тасып та алам,

Кезі-кезі келгенде жасып қалам,

Мына өмірге, бәрібір, ғашық балаң.

Құры алақан емеспін қуаныштан,

Қуаныштар алдымда құрақ ұшқан.

Бір арыс тан өмірден өткенімен,

Өмір сүріп келеді тірі арыстан.

Өкінбе, әке, отың бар сөнбейтұғын,

Ол мәңгілік жанады көрмей тыным.

Ұрпағың бар, ел менен ер намысын,

Тірі тұрса, қолынан бермейтұғын. Ашу / Түсініктеме

2020-12-19 09:34:05 Ғашықпын

Ғашықпын! Шын ғашықпын сол адамға!

Мен болмасам, болмайын. Сол аман ба?!

О, тәңірім! Неткен жан қайрылмайтын!

Жүрегі еттен бе әлде қоладан ба?!

Ғашықпын. Қайтіп оны жасыра алам,

Бір алтын оның әр тал шашы маған.

Сағынайын, таусыла сағынайын,

Сағынышқа жаралған ғашық адам.

Шарықтап, қолым жетпес көкте Күнге,

Ақ қанат құсым менің кеткенің бе?

Шарқ ұрып бар ғаламды шыр айналып,

Мәңгілік сені іздеумен өткенім бе?

Сарғайған сағынышты басып толық

Бар үміт, бар сенімді шашып болып

Өтермін сірә да мен бұл өмірден

Мәңгілік қалармын мен ғашық болып. Ашу / Түсініктеме

2020-12-18 16:54:57 Өкінбеймін

Өшем деп өкінбеймін, жыламаймын,
Жыласам да жұбат деп сұрамаймын.
Қыранның құдіретін қимасаңдар,
Қайтейін, тағдырын бер құралайдың.
Тағдырын бер, тағдырын құралайдың,
Қашан атып алғанша құламаймын.
Сусындатып тұп-тұнық тау бұлағы,
Жанарымда жайнаған тұнады айдын.
Сайраңдаймын сайларда, қырды асамын,
Сыңсыған ну орманмен сырласамын.
Қарауылға ілексем, ілігейін,
Құзғынға ұқсап келмейді мың жасағым.
Өшем деп өкінбеймін, қайғырмаймын,
Өткен өшті.
Енді оған қайрылмаймын.
Қыран да, құралай да болмақ емен,
Атымнан адам қойған айрылмаймын. …
Арпалысып жүргенде өмірменен,
Қай-қайдаға әкетпес көңіл деген.
Өлсем өлем, өзімнің жерімде мен.
Қалсам қалам, өзімнің елімде мен!
Жыламаймын, сондықтан көңілденем Ашу / Түсініктеме

2020-12-18 13:08:40 ЖҮРЕККЕ НӘЗІК ТІЛ БІТТІ


Шыр етіп шығып анадан,

Іңгәлап біраз жаттым тек.

Кешікпей анам мені алған:

"Бақытты бол, жаным!", - деп,

Қос бұлақ ағып төсінен,

Аузыма келді тәтті сүт.

Сол сүтті еміп өсіп ем,

Жетектеп бақыт, зор үміт.

Әліппе оқып "а", "б" - деп,

Түйінін шештім тілімнің.

Сәби жүрек лүпілдеп,

Сағаты соқты білімнің.

Еліктеп шаттық заманға,

Мектепте оқып ер жеттім.

Еркелеткен заманда,

Еркіммен жырлай бермекші

Он сегізге толды жасым,

Болдым мен де комсомол.

Бақытқа неге апармасын.

Ұлы Ленин салған жол.

Бақыттың биік асқарына,

Ұлы Ленин бастап барады.

Жазылып өмір дастанына,

Өшпейтін орын алады.

Туғанда алғаш анадан,

Келешек бақыт күн күтті.

Шешіліп сөйлеп жаңадан,

Жүрекке нәзік тіл бітті.

Жүректен шыққан тұнық жыр

- Бүршіктенген жаңа гүл.

Түйдектеп талай шындық сыр,

Жаттықпақ әлі нәзік тіл. Ашу / Түсініктеме