2022-07-11 12:28:27
"Отандық ғалым", "заманауи әнші"
Ақпарат тіліндегі осындай тіркестерге фобиям бар. Себебі:
біріншіден, Асқар Базарбай айтатындай, "бір сөз – бір ұғым" деп аудара-жаза салғаннан туады. Бір редакцияда біреу: – "Современный" деген не еді, а, иә, "заманауи"! – деп қойып, пернетақтаны пергілеп жатқанын көріп едім. Не контекст екенін Құдай білсін. "Отандықтың" да контексі бар: әңгіме бір елдікі мен шетелдікін салыстыру турасында болмаса, керегі жоқ.
екіншіден, ақпараттың әр сөзі мейлінше объектив элемент болмай ма?! Ол жерде жаттанды, жауыр, "ет асса, нан қалмай" ілесе беретін сөздер болмайды, қай сөз де орнымен тұрады. Қазақстанның ғалымы ма, демек, Қазақстан ғалымы я жай ғана ғалым. Оған сипаттама беруге "отандықтан" басқа дәл нәрсе табылмай ма деймін ғой. "Өзіміздікі", "өзіміздікі емес" деген нәрсе әбден комплекс болып кеткен бе. "Отандық әншінің отбасында жайсыз жағдай болды" (с). Яптвмйт, тап осы жерге "отандық" керек пе?!
"Заманауи" деген де сол, олай дегенде нені түсінуіміз керек, нақтылай кетіңіз. "Қазіргі заманғы" дегеннен де терең бірдеңені жасыратын сияқтысыздар).
үшіншіден, осы аталғандарды адамға қатысты қолданған дұрыс па екен?! "Отандық ғылымыңыз, өніміңіз", "заманауи технологияңыз" орынды болар, "отандық" не "заманауи" деу адамды адам демеу ғой).
Осы себепті де "қазақтілді" деген сөз менің қолданысыма келмейді (кез келген контекске орыс тіліндегідей бір сөзбен жалп еткізе салу үшін жасалған нәрсе). Ұлт атауын, этносты білдіретін сөздерді сын есім қылып қолданғанға да қарсымын: "қазақ әйел", "орыс журналист", "ұйғыр бала". Этика жағынан да, мұндай тіркестерді тек матасу қылып қолданатын қазақ тілінің ережесі бойынша да:
қазақ солдаты, дүнген қызы.
214 viewsedited 09:28
Қ
