Азат Перуашев

2021-08-15 18:10:33 Ашу / Түсініктеме

2021-08-15 18:10:07 Бүгін “Ақ жол” демократиялық партиясының Маңғыстау облыстық филиалы ұйымдастырған жергілікті мәслихат депутаттары мен кәсіпкерлермен кездестік.
Жиналыс карантиндік шектеулерді сақтау мақсатымен Каспий теңізіне шыққан кеме палубасында, яғни ашық ауада өтті.

Кездесу барысында Маңғыстау өңірінде болып жатқан біраз атышулы проблемалар талқыланды. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығында малдың қырылуы, Жаңаөзендегі мұнай саласында істейтін енбек ұжымдарының ереуілдері, т.б.
Сонымен қатар, басқа да салалар бойынша көптеген өзекті мәселелер көтеріліп, талқыға түсті.
Оның ішінде ауылдарды сумен қамту, экология проблемалары, балалар пен бұқаралық спортты дамыту, ішкі туризмдің перспективалары, мемлекеттік-жекеменшік серіктістігін іске асыру, шетелдік инвесторлардың жергілікті кәсіпкерлерге атқарған жұмысы үшін әділетті төлеуі, сауда мен қызмет көрсету саласындағы кәсіпорындарға санитарлық шектеулерінің қателігі, мониторинг топтарының тексеруге деген талғамдылығы, т.б. Басқосуда сондай-ақ жастар саясаты мәселелері де назардан тыс қалған жоқ. Мәселен, радикалдық діни ағымның ықпалына түсіп, ҰҚК-нің "Жусан" операциясы бойынша елге қайтарылған жасөспірімдерді әлеуметтік ақтау мәселесі көтерілді.
Біраз мәселелерді, менің ойымша, расында үкімет деңгейінде қарастыру керек; солар жайында тиісті сауалдар дайындауды сұрадым.
Кездесу өте ашық, қызықты өтті, жоспарлаған екі сағат орнына төрт сағаттай тығыз жұмыс істедік.
Кейбір тақырыптыр жайында сәл кейінрек, қолым тигенде толығырақ жазуға тырысамын. Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 19:50:45 Азат Перуашев pinned «Қазір аймақтарды аралап жүрмін. Бірнеше күн бұрын ұялы байланыс арқылы «Говорит Москва» радиосының сауалдарына жауап берген болатынмын. Сұрақтардың бірі қызмет көрсету саласы қызметкерлерінен қазақ тілін білуді талап ететін кейбір «сақшылардың» әрекетіне қатысты…» Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 19:34:40

Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 10:32:18 Азат Перуашев pinned «Қазір аймақтарды аралап жүрмін. Бірнеше күн бұрын ұялы байланыс арқылы «Говорит Москва» радиосының сауалдарына жауап берген болатынмын. Сұрақтардың бірі қызмет көрсету саласы қызметкерлерінен қазақ тілін білуді талап ететін кейбір «сақшылардың» әрекетіне қатысты…» Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 10:28:20 Сонымен қатар, кәсіпкерлердің кез-келген басқа тексерістері заңнамаға сәйкес келмейтінін атап өткім келеді.
Дәл осындай жағдайларда, егер азамат мемлекеттік тілде қызмет алу құқығын бұзуға тап болса, оның бұл құқықтарды заңда белгіленген тәртіппен қорғауға барлық мүмкіндігі бар. Осы орайда сауатты заңгерлер мен қоғам белсенділерінің көмегі орынды болады. Біздің "Ақ жол" партиясы да мұндай жүмыстан тыс қалмайды. Бірақ мен мұндай нәзік тақырыпта қысым жасау емес, біздің отандастарымыздың тілдік ортаға табиғи қатысуы ортақ мүдде деп санаймын.
Менің ойымша, бұл мәселелерде жазалау мақсатымен емес, нақты нәрсені түсіндіру, азаматтық сезімін ояту мақсатында басқа шаралар қолданылуы тиіс.

Ұлтшылдық өркениетті және прогрессивті бола алады және болуы керек, ол қоғамды бөлшектемеуі керек, керісінше біртұтас мақсаттар қойып, ұлтты біріктіруі керек. Ұлы ұстаз, ағартушы, «Алаш» қозғалысының идеологтарының бірі Ахмет Байтұрсынұлы: «Сөзі жоқ жұрттың өзі де жоқ болады», - деп айтқан. Өздерін Қазақ Республикасының азаматтары деп санайтындар, осы Отан мен тағдырды мойындайтындар ерте ме, кеш пе бұл аксиоманы түсініп, қабылдауы керек.
«Сақшылардың» қызметі туралы пікірталастағы Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары Дәурен Абаевтың айтқан сөзі үлкен резонанс тудырды. Сол телесұхбаттың кейбір жерлерімен келіспеуге болады. Бірақ, сосын Д.Абаевтың ФБ-ға шыққан жазбасы көптеген сауалдарға жауап берді деп ойлаймын. Сондықтан, мен оның кейбір ойларымен келісемің; сонда да жоғарыда өзім айтқан ұстанымдарды кез-келген жерде қорғап, дәлелдей аламын. Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 10:28:20 Қазір аймақтарды аралап жүрмін. Бірнеше күн бұрын ұялы байланыс арқылы «Говорит Москва» радиосының сауалдарына жауап берген болатынмын. Сұрақтардың бірі қызмет көрсету саласы қызметкерлерінен қазақ тілін білуді талап ететін кейбір «сақшылардың» әрекетіне қатысты болды.
Ол кезде «тіл сақшылары» туралы ештеңе естіген жоқ едім, сондықтан оған түсініктеме берген жоқпын. Бірақ, азаматтардың мемлекеттік тілде қажетті ақпарат пен қызмет алуға заңды құқығы бар екенін атап өттім. Қазақстанда мемлекеттік тіл - қазақ тілі, осы тілде халықтың көпшілігі сөйлейді.
Иә, даулы жағдайлар болуы мүмкін, бірақ олар Қазақстанның көпэтносты қоғамының ортақ мүдделерін негізге ала отырып, өзара сыйластықпен шешілуге тиіс. «Біздің тағдырымыз бен тарихымыз бір, жалпы алғанда бізді тым көп нәрсе байланыстырады», - деп атап өттім.
Алайда бүгін журналистер жан-жақтан хабарласып, Ресей желілерінде «Говорит Москва» радиосына берген сұхбатыма сілтеме жасап, «Қазақ депутаты «орыстарға қарсы «тіл сақшыларының» әрекетін ақтады» деген жарияланымға түсініктеме беруді сұрай бастады.
Мен ашық өтірікке, дөрекі әрі арандатушылық сипаты бар ақпаратқа қалай түсініктеме беруге болатынын білмеймін.
Қызығушылық танытатындарға сұхбатттың толық нұсқасын радиостанцияның веб-сайтынан оқуды ұсынамын, сұхбат сақталған деп үміттенемін. Және де менің жауаптарымды арандатушылардың түсіндірмесімен салыстырыңыз.
Сондай-ақ, назарларыңызды келесіге аударғым келеді:
1. Аталған сұхбатта «тіл сақшылары» туралы жағдайға ешқандай түсініктеме берген жоқпын.
2. Қазақстан азаматтары ана тілінде қызмет көрсетуге және ақпарат алуға құқылы. Бұл құқық, басқалармен қатар, заңнамамен - атап айтқанда, тұтыну тауарларында мемлекеттік тілде негізгі ақпараттың (құрамы, өндірушісі, жарамдылық мерзімі және т.б.) болуын талап етумен бекітілген. Тиісінше, сауда және қызмет көрсету объектілері де тұтынушыларға мемлекеттік тілде қызмет көрсете алатындай болу керек. Мысалы, Ресейде дүкен немесе кафе орыс тілінде сөйлейтін қонақтарға қызмет көрсетуден бас тартқанын елестету мүмкін емес. Неліктен біз Қазақстанда қазақтілді тұтынушыларға қызмет көрсетуден бас тарту жағдайын "орынды" деп санауымыз керек? Әрине, ол орынсыз. Бизнес субъектілері үшін мемлекеттік тілді еркін меңгерген қызметкерлермен қатар оны меңгермеген әріптестеріне көмектесу үшін 1-2 қазақтілді адамды жалдау ешқандай проблема емес деп санаймын. Оның үстіне, мұндай қазақтілді қызметкерлер де, тұтынушылар да,соның ішінде қазақ тілін меңгерген өзге этнос өкілдерінің де саны жыл сайын артып келеді.
Бір сөзбен айтқанда, мемлекеттік тілді құрметтеу деген - бір-бірімізді құрметтеу арқылы жылдар бойы «Қазақстан» деген шаңырақтың астында тұрып келе жатқан отандастарымызға, көршілерімізге, достарымызға, түптеп келгенде мемлекетімізге деген сыйластығымыздың белгісі.
3) Жеке даулы жағдайларға келетін болсақ, олар кез-келген қоғамда орын алуы мүмкін. Мен өзім Ресейде жеті жыл тұрдым (оқу, армия) және біраз жерде бірнеше рет негізсіз көзқарасқа тап болдым. Бірақ ондай жағдайларды ешқашан жалпы үрдіс немесе мемлекеттік саясат деп санамадым; мұндай әрекеттерді әрқашан адамның жеке надандығына, мінез-құлқының кемшілігіне баладым.
Сол сияқты, тек Қазақстанға да, Ресейге де қарсы саналы түрде жұмыс істейтіндер ғана жеке жанжалдардан жаһандық проблемалар тудырта алады, оларды саясаттандыруға тырысады. Сұхбаттағы ойымды қайталаймын: Арамызда тым көп нәрсе жатыр.

4. Және де, әр түрлі "рейдтер" мен "сақшыларға" келетін болсақ, Қазақстанда бизнесті кез келген тексеруді реттеудің осы саласында уәкілетті мемлекеттік органдар ғана жүргізе алады. Сонымен қатар, мұндай тексерулер прокуратура органдарының рұқсатын алуға (тіркеуден өтуге) тиіс. Бұл Кәсіпкерлік кодекстің талабы. Өзге органдардың дүкендерді, дәмханаларды және өзге де объектілерді тексеруге құқығы жоқ.
Бұл талаптарды бұзу кәсіпкерлік бостандықтар мен жеке бизнеске қауіп төндіруді, сыбайлас жемқорлық пен парақорлық үшін жағдай жасауды білдіреді. Ондай алаяқтықпен, менің ойымша, қызметі әлі күнге дейін Заңмен реттелмеген кейбір "мониторингтік топтар" да анда-санда айналысып жүр. Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 08:49:27 https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1325814267837295&id=100012262025729 Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 08:49:26 В тех случаях, если гражданин столкнулся с нарушением своего права на получение услуги на государственном языке - у него есть все возможности защитить эти права в установленном законом порядке. И вот тут помощь грамотных юристов и общественников будет уместна. Но даже при этом считаю, что в такой деликатной теме в общих интересах не давление, а естественное вовлечение наших сограждан в языковую среду.
Национализм может и должен быть цивилизованным и прогрессивным, он должен не отталкивать и разделять общество, а напротив, ставить единые цели и объединять нацию. Великий педагог и просветитель, один из идеологов движения «Алаш» Ахмет Байтурсынулы говорил: «Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады” (народ, утерявший язык, и сам обречён исчезнуть). Те, кто считают себя гражданами Республики, кто не видит для себя другой Родины и другой судьбы - рано или поздно должны понять и принять эту аксиому.

Большой резонанс в дискуссии о деятельности т.н. «патрулей» вызвал телекомментарий, данный заместителем руководителя Администрации Президента Дауреном Абаевым. С некоторыми оценками того телеинтервью можно спорить. Но вышедший затем пост Д.Абаева в Фб снял многие вопросы.
Поэтому в завершение приведу здесь сказанное им, разделяю многие акценты; а по тому, что сказано мной выше - готов обсуждать с кем угодно в цивилизованной дискуссии. Ашу / Түсініктеме

2021-08-14 08:49:26 Нахожусь в поездке по регионам. Пару дней назад по мобильной связи ответил на вопросы радио «Говорит Москва». Один из вопросов касался неких «патрулей», требующих знания казахского языка от работников сферы обслуживания.
На тот момент ничего о таких «патрулях» не слышал и комментировать этот эпизод не стал. Но подчеркнул, что у граждан есть законное право получать обслуживание и необходимую информацию на государственном языке. В Казахстане государственным языком является казахский язык, на нем говорит большинство населения.
Да, возможны спорные ситуации, но они должны решаться взаимоуважительно, опираясь на общие интересы многоэтничного общества Казахстана. «У нас общая судьба, история и вообще, слишком многое нас связывает» - отметил я по этому поводу.

Однако сегодня начали звонить журналисты, с просьбой прокомментировать публикации в российских сетях о том, что «Казахский депутат оправдал действия «языковых патрулей» против русских», ссылающиеся на то самое интервью радио «Говорит Москва».

Не знаю, как можно комментировать откровенное враньё, циничное и провокационное.
Интересующимся лучше всего найти полную версию моего интервью на сайте радиостанции, если таковая там имеется. И сравнить мои ответы с интерпретацией провокаторов.

Дополнительно хочу обратить внимание на следующее:
1. Ситуация о так называемых «языковых патрулях» в указанном интервью мной никак не комментировалась.
2. Граждане Казахстана имеют право на обслуживание на государственном языке. Тем более, что для большинства из них это родной язык. Это право, помимо прочего, закреплено законодательством - в частности, требованием наличия на потребительских товарах базовой информации (состав, производитель, срок годности и т.д.) на государственном языке. Соответственно, и объекты торговли и сферы услуг, должны быть в состоянии обслужить потребителей на государственном языке. Те, кто не согласен с таким мнением, мягко говоря, лукавят: ведь невозможно представить, чтобы в России какой-то магазин или кафе вдруг отказались бы обслуживать посетителей, говорящих на русском языке. Почему же в Казахстане должно отсутствовать обслуживание на казахском? Считаю, что для субъектов бизнеса не самая большая проблема иметь среди сотрудников 1-2 человек, владеющих государственным языком, для помощи коллегам, не владеющим таковым. Тем более, что казахоязычных граждан с каждым годом становится больше, причём среди представителей разных этносов.
В конце концов, это уважение к своим соотечественникам, с которыми ты живешь бок о бок целыми поколениями, к своим соседям, одноклассникам, друзьям, своему государству. И к собственным доходам, кстати; ведь и покупателей все больше казахоязычных.

3. Что же касается бытовых спорных ситуаций, то таковые случаются в любом обществе. Я семь лет прожил в России (учеба, армия) и неоднократно сталкивался с предвзятым отношением. Но никогда не считал такие случаи общей тенденцией или тем более, государственной политикой; всегда относил их к проявлениям личных комплексов и невежества оппонентов.
Точно так же, делать из частных ссор вселенские обобщения, пытаться их политизировать - могут только те, кто сознательно работает и против Казахстана, и против России. Повторю фразу из интервью: нас слишком многое связывает.

4. Ну и наконец, относительно различного рода «рейдов» и «патрулей». В Казахстане любые проверки бизнеса могут проводиться исключительно уполномоченными государственными органами. Более того, такие проверки должны получить разрешение (пройти регистрацию) органов прокуратуры. Это требование Предпринимательского кодекса. Никакие иные органы не имеют права проверок магазинов, кафе и иных объектов.
Нарушать эти требования - значит создавать угрозу предпринимательским свободам и частному бизнесу, создавать условия для коррупции и вымогательства, чем, в частности, по моему мнению, порой занимаются так называемые «мониторинговые группы», деятельность которых до сих пор законодательно не урегулирована.
Поэтому любые негосударственные проверки предпринимателей неправомерны, включая языковый вопрос. Ашу / Түсініктеме