Ассистивті технологиялар, ақпараттың қолжетімділігі және ц | Digital Rights & Freedoms Landscape (drfl.kz)
Ассистивті технологиялар, ақпараттың қолжетімділігі және цифрлы инклюзия жөніндегі маман Зият Әбдікайымовтың сараптамалық түсініктемесінің қорытынды бөлігі.
2021 жылы Қазақстанда цифрлы қолжетімділік жағдайы
Қазақстан Республикасы Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенцияны 2015 жылғы 20 ақпандағы заңмен ратификациялады. Конвенцияға сәйкес республика алған ұлттық заңнамаға кейбір түзетулер мен өзгерістер енгізілгеніне (жоғарыдан қараңыз) қарамастан, атап айтқанда, ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қолжетімділігі туралы МҚК-нің 9-бабының ережелері неғұрлым төмен деңгейдегі нормативтік-құқықтық актілерде, бағдарламалық құжаттарда және цифрландыру саласындағы стратегияларда тиісінше көрініс таппады.
Мысалы, ҚР қабылдаған мүгедек адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспар шеңберінде «мүгедек азаматтар үшін коммуникациялық кедергілерді жоюға ықпал ететін қолжетімді ақпараттық инфрақұрылым құру» басым бағыты шеңберінде ұлттық жоспар міндеттерінің бірі ретінде «кешенді қолжетімділік пен кедергісіз орта құру» мәлімделді. Алайда, іс-шаралар жоспары бар ұлттық жоспарға қосымшада осы міндетті іске асыруға бағытталған бірде-бір тармақ жоқ.
Қорытынды
Қорытындылай келе, ҚР-да жүргізіліп жатқан кешенді кедергісіз орта қалыптастыру саясаты мүгедек адамдардың интернетке және цифрлы өнімдерге қол жеткізу құқықтарын ескермейді деп сеніммен айтуға болады. Әлеуметтік қорғау, ақпарат, мемлекеттік қызметтер саласындағы ҚР заңнамасына, сондай-ақ мүгедектігі бар электрондық үкімет веб-порталын пайдаланушылардың тәжірибесіне жүргізілген талдау Қазақстанда цифрландыру бағдарламасының инклюзивті емес екенін, ал электрондық үкіметтің инфрақұрылымы ақпараттық ресурстардың қолжетімділігін реттейтін ұлттық, халықаралық нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес келмейтінін куәландырады.
Интернет-контенттің және цифрлы өнімдердің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті заңнамалық, ұйымдастырушылық және практикалық шаралар бойынша 6 пәрменді ұсыныс ұсынылады.
1. Денсаулығы әртүрлі, оның ішінде көзі көрмейтін адамдарға қолжетімділік дәрежесін айқындау үшін мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелеріне жаһандық аудит жүргізу;
2. Web Content Accessibility Guidelines халықаралық басшылығының соңғы редакциясын ескере отырып, «ақпараттық технологиялар: мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін интернет-ресурстардың қолжетімділігі» ҚР СТ 2191-2012 ұлттық стандартын өзектендіру.
3. Өзектендірілген стандартты мемлекеттік билік органдары, квазимемлекеттік сектор субъектілері және бюджеттен қаржыландыру алатын басқа да ақпарат иелері үшін заң күшімен беру үшін заңнамаға түзетулер енгізу;
4. Талқылау процесіне барлық кезеңдерде тәуелсіз сарапшыларды және мүгедектігі бар адамдар қатарынан цифрлы қызметтерді тікелей пайдаланушыларды қосу;
5. Қолжетімді цифрлы өнімдер жасау үшін бизнес, БАҚ өкілдері мен мемлекеттік емес сектордың өзге де субъектілері үшін ынталандырушы бағдарлама әзірлеу;
6. Нормативтік-құқықтық актілерді халықаралық стандарттармен және өзара үйлестіру мақсатында мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға сәйкестігі мәніне Ақпарат және ақпараттандыру саласындағы ҚР заңнамасына аудит жүргізу.
Толығырақ https://drfl.kz/kk/cifrly-inklyuziya/ сілтемесі бойынша оқыңыз.
