2021-01-08 18:24:47
КІСІ ӨЗІНІҢ ӘҺЛІ СҮННЕТ УӘЛ-ЖАМАҒАТ ҰСТАНЫМЫНДА ЕКЕНДІГІН ҚАЛАЙ БІЛЕДІ?Кісі өзінің әһлі-сүннет уәл жамағат ұстанымында екендігін қалай біледі? Дәл осы сауал Алланы таныған әрбір жанды толғандырмай қоймасы анық. Тура бағыттан жаңалысыпты, сеніміне селкеу түсіпті деген сөздерді көп еститініміз белгілі. Ондайлардың сыртқы формасы мен ішкі ой-пиғылы қандай екендігі де анық. Дегенменде, еліміздегі мұсылман жұртшылығы арасында әһлі-сүннет уәл жамағат жолының ерекшелігі мен мызғымас ұстанымдары жайлы білетіндеріміз көп емес. Осы орайда, жалпы мұсылман жұртшылығы арасындағы маңыздылығы мен сұраныс қажеттілігі туындағандықтан осы жолы әһлі-сүннет уәл жамағат ұстанымдары жайлы сөз қозғағанды жөн көрдік.
Құран Кәрім мен Пайғамбарымыздың (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сахих хадистерін ұстанып, жол бастар етуші, Алланың елшісі (ол кісіге Алланың игіліг мен сәлемі болсын) және оның сахабаларының ақида мәселесінде ұстанған жолымен жүрушілер
«Әһлі-сүннет уәл жамағат» деп аталады.
Әһлі-сүннет уәл жамағаттың қазақша мағынасы –
«сүннет иелері және жамағат (қалың нөпір)». Яғни сүннетті ұстану – Пайғамбарымыздың (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жүрген жолын ұстануды білдіреді.
Әһлі-сүннет уәл жамағат атауы Пайғамбарымыздың (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) үмметі жайлы айтқан төмендегі хадисінен бастау алады:
Абдулла ибн Амрдан (Алла оған разы болсын) жеткен хадисте Пайғамбарымыз (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай дейді:
«Исраил ұрпақтарының басына келген барлық нәрсе менің үмбетімнің де басына келеді. Аяқ киімнің аяқ киіммен ұқсас болғаны секілді олар да бірдей жағдайға ұшырайды. Тіпті олардың арасынан анасына ашық түрде жақындағандар шыққанындай үмметімнен де ондайлар шығады. Исраил ұлдары жетпіс екі тармаққа бөлінген. Үмметім жетпіс үш тармаққа бөлінеді. Бұлардың біреуінен басқа бәрі тозақтық болады».Сонда сахабалар жұмақтық болатындардың кімдер екенін сұрайды. Пайғамбарымыз (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай жауап береді:
«Менің және сахабаларымның ұстанған жолын ұстанушылыр» (Тирмизи, 2643; Иман 18).
Хадисте бір ғана топтың тура жолдан тайқымай, дұрыстықта болатындығы айтылды. Ол топтың сипаты жайлы келесі хадисте былай делінеді:
Әнәс ибн Мәлік (Алла оған разы болсын) Пайғамбарымыздан (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) төмендегідей риуаят етеді:
«Үмметім адасушылыққа бірікпейді (жиналмайды). Сондықтан да, қашан ихтиләфқа (талас-тартысқа) куә болсаңдар «сәуәдул-ағзамды» ұстаныңдар (бірге болыңдар)» (ибн Мәжә).
«Сәуәдул-ағзам» сөзі
«қалың нөпір, көпшілік жамағат, қалың қауым» мағыналарын қамтиды. Ғұламалар осы хадистегі
«сәуәдул-ағзам» атауын
«әһлі-сүннет уәл жамағат» деп түсіндіреді.
«Әһлі-сүннет уәл жамағат» терминін алғаш Әбу Ләйс әс-Самарқанди (қ.б.898)
«Шәрхул-фиқһил-әкбар» атты еңбегінде қолданған. Әһлі-сүннет уәл жамағат атауының қысқаша анықтамасы мен шығу тарихы осындай.
Дегенменде, Пайғамбарымыз (ол кісіге Алланың игілігі мен сәлемі болсын) бен сахабалар жолын ұстанып жүрмін дегеннің бәрі әһлі-сүннет уәл жамағатта боп санала ма? Әһлі-сүннет уәл жамағат жолының басқа адасқан топтардан айырмашылығы қандай?
Дәл осындай сұрақтар тарихта есімі мәшһүр әһлі-сүннет уәл жамағат ғалымдарына да қойылған. Солардың ішіндегі танымалы, әрі қысқа да нұсқасы әһлі-сүннет уәл жамағат тағлыматын түгел ішіне жинаған тақуа ғалым Сәһл әт-Тустаридің түсіндірмесі.
Жоғарыдағы сауалдарға толыққанды жауап алу үшін осы
Сәһл әт-Тустари түсіндірмесін келтіреміз. Бұл түсіндірмені Әбілқасым Хибатулла әл-Ләлкәий (р.а) өзінің
«Шарх усули иғтиқад әһли-суннати уәл-жамағат» атты еңбегінде келтіреді (Шарх усули иғтиқад әһли-суннати уәл-жамағат,1 т. 170-171 бб. Александрия: Дәрул-басират, 2001 ж.).
Толық оқу үшін басыңыз
828 viewsAfendi, 15:24
W
