ӘЭСИ сарапшысы Әлия Оразғалиева атап өткендей, бүгінгі таңда | IWEP.KZ(ИМЭП/ӘЭСИ)
ӘЭСИ сарапшысы Әлия Оразғалиева атап өткендей, бүгінгі таңда Қазақстанда 707 мың адамның мүгедектіктің бір немесе басқа тобы бар, олардың 60,7%-ы еңбекке қабілетті жаста, бірақ тек 23,2%-ы еңбек нарығында жұмыс істейді, ал кейбір деректер бойынша 30%-ға дейін. А. Оразғалиева ЭЫДҰ шолуын мысалға келтіреді, оған сәйкес елде мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастырудың төмен деңгейі мынадай факторларға байланысты:
мүгедектігі бар адамдар арасында білім деңгейі төмен (әртүрлі мәліметтер бойынша тек 11%-ы ғана жоғары білімді);
ескірген және бәсекеге қабілетсіз бағдарламалар бойынша орта және техникалық білім беру базасында студенттерді тиімсіз даярлау;
жеткіліксіз қолдау, жұмысқа орналасу процесінде кемсітушілік және жұмыс орындарында кедергісіз ортаның болмауы.
«Бұл факторлар мүгедектігі бар еңбекке қабілетті адамның еңбек нарығы мен толыққанды әлеуметтік өмірден тыс қалуына алып келеді. Нәтижесінде бұл мәжбүрлі тәуелді көңіл-күйге, "үйренген дәрменсіздікке" және нәтижесінде кедейлікке алып келеді. Мұндай жағдай мемлекет үшін де, мүгедектігі бар адам үшін де қолайсыз. Мемлекет үшін сатып алу қабілеті жоғары, білімді, дербес салық төлеушінің болуы, ал мүгедектігі бар адамға – қаржылық тәуелсіздік, өз бетінше шешім қабылдау және даму мүмкіндігі әрқашан тиімдірек», - деп есептейді Оразғалиева.
Сарапшының айтуынша, мүгедектігі бар және блогингте, елдің қоғамдық, академиялық, саяси және спорттық өмірінде өзін-өзі жүзеге асырған табысты және дербес Қазақстандықтардың жеткілікті мысалдарын байқауға болады. Алайда, бұл ереже емес, бірыңғай жағдай. Оразғалиева негізінен мүгедектігі бар адамдарды ішкі және сыртқы жағдайлардан туындаған масылдық көңіл-күйдің елеулі дәрежесі сипаттайтынын хабарлады. Сондықтан, оның пікірінше, масылдық көңіл-күйдің төмендеуі қоғамдағы инклюзияның дамуымен тікелей байланысты.
«Инклюзияны дамыту ерте жастан бастап достық және кедергісіз орта құру процесін нормативтік-құқықтық, қаржылық-экономикалық, ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді қамтитын кешенді тәсілмен мүмкін болады. Бірінші кезекте ұтқырлықты арттыру үшін қоғамдық орындарда, сондай-ақ білім беру саласында кедергісіз орта қажет, бұл тек физикалық қолжетімділікті ғана емес, инклюзияның ұйымдастырушылық - әдістемелік практикасын да қамтамасыз етуді көздейді», - деп атап өтті ӘЭСИ сарапшысы.
Қазақстанда мүгедектігі бар адамдар тап болатын жұмысқа орналасу кезінде қандай қиындықтар бар? Еліміздегі қандай бағдарламалар мен жобалар қоғамдағы инклюзия мен кедергісіз ортаны дамытуға бағытталған? Мүгедек еңбекке қабілетті Қазақстандықтардың едәуір бөлігі үшін білім беру және жұмысқа орналастыру саласындағы мүмкіндіктерді кеңейтудің тиімді тәсілдерінің бірі қандай?
Бұл сұрақтарға жауаптар Қазақстанда инклюзивті тәжірибені енгізу ерекшеліктерін жаңа әлеуметтік шолуда:
https://iwep.kz/#/posts/6304b1154ca76f0cd65ecd5e/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Әлеуметтану #Инклюзия #Қазақстан
