2023-04-02 11:55:50
Кейде тым “токсик” болып кетеміз.
Бірақ бізді “токсик” қылатын кім?
Жыл сайын Оразада “ифтар” мен “ауызашар” болып бөлінеміз.
Қазақ тілді фейсбук ортада “ифтардың” проблемасы жоқ. Бөлек әлем. Ал инстаграм ше?
Діни терминмен айтсақ инста орта “рияға” толып тұр. Ішкен-жеген, жатқан-тұрған стористерді айтам. “Ramadan Kareem”, “Ифтардамыз” деп өзінің “ораза ұстағанын” жария қылады. Дін маманы емеспін, бірақ тілге қатысы бар мамандықты оқығасын айтуға қақым бар.
Әлемде 7 151 тіл, 195 тәуелсіз ел бар. Қытай, ағылшын, арап, орыс, испан тілдері кең таралған. Осы жерде тізіп өткен тілдер қалайша “кең таралды?” дейтін сұрақ бар. Біріншісі - жаулап алу, екіншісі - дін арқылы. Жаулап алуды айтпағанда дінмен қоса тілін де сіңіріп, ұмытылып кеткен тіл көп.
Қазақ тілінде арабизм, парсизм, русизм жетеді. Ең көбі - арабизм. Сөздігінде 600 мың сөз бар қазақ тілінде 3 мыңдай арабизм бар.
Арап тілі қазаққа дінмен сіңді. Себебі баяғыда оқыған адам деп дінді жақсы білетінді айтқан.
⠀
Тіл үшін жексұрын болып көріну, “токсик” болу ұят емес. Ең ұяттысы қазақ тілінде баламасы, аудармасы бола тұра басқа тілде сөзді “ұялмай” айту!
Кейде қарсы аргумент айтуға тырысып, “қазақ тілінде арап тілінен енген сөз көп. Оларды өзгерте алмайсың. Мектеп, дәптер, қалам, үкімет сөздері бар ғой” дейді. Рас. Бар!
Меніңше бұрынғы уақытта “мектеп”, “дәптер” т.б сөздің қазақ яки түркі тілінде атауы болып, кейін діннің әсерінен ұмыт болып кеткен сияқты. Қазақ тілі - жуан дауысты дыбыс көп тіл. Өзбек тілі секілді майда, жұмсақ емес. Рух беретін, айтуға энергия жұмсайтын тіл.
⠀
Тоқетері,
Тіл - ортақ дүние. Тірі ағза.
Дін ұстан, техника маманы бол, басқа бол. Өзің біл.
Тек тілді бүлдірме!
Шала сауатты журналиспен блогерлердің “барлықтарымен” алысып жүргенде, “ифтарлатып” етекке оралмаған жақсы.
⠀
#жәкеңніңжазбасы
12 viewsDana Dosmaganbet, 08:55
E
