Онлайн пікір білдіру бостандығы | Digital Rights & Freedoms Landscape (drfl.kz)
Онлайн пікір білдіру бостандығы
Онлайн сөз бостандығы деген не, интернет-басылымдар мен БАҚ-тың айырмашылығы неде, интернет-ресурс дегеніміз не және медиазаң призмасынан Интернетке қатысты жағдай қандай? Онлайн пікір білдіру бостандығы - еркін Интернеттің негіздерінің бірі. Онлайн-саладағы адам құқықтары офлайндағы адам құқықтары сияқты қорғауды пайдаланады.Алайда, бұл құқықтың әмбебап сипатына қарамастан, әртүрлі елдерде біз реттеудің әртүрлі тәсілдерін көреміз. Ұлттық заңнама мен практиканы осы саладағы халықаралық стандарттармен салыстыра отырып, проблемалық нүктелерді және жағдайды жақсартудың ықтимал қадамдарын анықтауға болады.
Онлайн пікір білдіру еркіндігінің халықаралық стандарттары
Сөз бостандығы демократиялық құқықтар мен бостандықтардың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. 1946 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясының алғашқы отырысында Адам құқықтары жөніндегі негізгі халықаралық келісімдер мен уағдаласуға қол қойылғанға дейін № 59 Қарар қабылданды, онда: «Ақпарат бостандығы-бұл адамның негізгі құқығы және Біріккен Ұлттар Ұйымының юрисдикциясындағы барлық бостандықтардың өлшемі» деп белгіленген болатын.
Қазақстан құқық нормалары
Интернет баламалы пікір білдіруге болатын Қазақстандағы жалғыз алаң болып қалуда, бірақ бұл алаң барған сайын қауіп-қатерге ұшырауда.Интернеттегі сөз бостандығын осылай басу 2009 жылы қабылданған дәстүрлі баспа және хабар тарату БАҚ-ына жауап беретін сол органдардың бақылауына желідегі мазмұнды беру туралы заңның тікелей нәтижесі болып табылады. «Бұқаралық ақпарат құралдары» ұғымы кеңейтілді, оған интернет-ресурстар да жатқызылды. Қазақстан Республикасының «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңында мынадай анықтама беріледі: Бұқаралық ақпарат құралы - мерзімді баспасөз басылымы, теле -, радиоарна, киноқұжаттама, дыбыс-бейне жазбасы және интернет-ресурстарды қоса алғанда, бұқаралық ақпаратты мерзімді немесе үздіксіз бұқаралық таратудың өзге де нысаны.
2020 жылғы сәуірде Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі "ақпарат саласын дамытудың 2020-2022 жылдарға арналған ұлттық жоспарын"бекітті. Жоспардың бір тармағы блогерлердің құқықтық мәртебесін анықтауға арналған.
2015 жылы қазақстандық заңнамада «желілік басылым» ұғымы пайда болды. Қазақстандағы Интернет-сайттар, егер ол БАҚ танылса да, желілік басылым ретінде есепке тұра алады. Бұл мәртебенің артықшылығы, әдеттегі сайтты сот шешімінсіз бұғаттауға болады және желілік басылымға кіруді шектеу үшін сот шешімі қажет. Бұл ретте, егер мемлекеттік бақылау қорытындылары бойынша желілік басылымның меншік иесінің ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымы Қазақстан Республикасынан тыс жерде екені анықталған жағдайда, желілік басылымды есепке қою туралы куәліктің күші жойылды деп танылады.
Ақпаратпен толығырақ report2020.drfl.kz сайтында таныса аласыз.
