2023-04-11 11:41:54
#kalkago
Калькастоп арнасы көбіне калькасыз тілді дәріптегенімен, кейбір жазбаларын негізінен стилистикалық өзгешеліктердің сипаттамасы десек болады.
Мысалы жоғарғы суреттегі екі жазбада сөздер калька арқылы жасалса да, ешқайсы қате емес, тек екі түрлі стиль — ресми және көркем.
Келесідей деген қазақ тіліне еш нұқсан келтіріп тұрған жоқ, ешқандай артық орын алмайды, керісінше түрлендіріп тұр. Оны ресми құжатта қолдана берсе болады, ал
былай деген ресмиде де, көркем әдебиетте де қолданыла берсін. Екінші сөз де сол.
Басты аргумент:
1. Не болса да бұл сөздер бәрібір қазақша.
2. Бұл сөздер тілдің алуандығына үлес қосады, осылайша тілдің түрлі деңгейі қалыптасады. Тіл байлығы деген сол.
3. Қазір қалыптасқан, азды-көпті калькасы бар қазақ тілі — нағыз қазақ тілі (
боп табылады ).
4. Кез келген тіл калькадан тұрады. Қазір бізде араб-парсы
кәлкілері баршылық, одан тіл құлдырап кетпеді. Өйткені ол сөздер мен тіркестер қазақ тілі боп кеткен. Оны арабтікі деуге болмайды. Жаңа кірме ұғымдар да бұрынғы арабизмдер сияқты
бейімделіп отыратын әдіс-ережелер құрастырсақ дұрыс болады.
5. Калькасыз қазақ тілі де қызық әрі қажет бағыт. Бірақ оны да саралап отыру керек.
Бұдан туындайтын нәрсе: біздегі тілмен айналысатын кез келген топ (ТБИ, Калькастоп, Тіл комитеті, ҚазақГраммар және жекеленген жазушы, журналистер) көбінесе тілдің бір аспектісі үшін ғана күреседі, негізінен бәрін біріктіріп, ортақ бөлімін табу қажет. Бұл енді жаңа лингвист буынның еншісіне қалатын іс сияқты. Ал оқырман әр топты өз бетінше саралап, орташа қорытынды жасағаны жөн. Яғни бәріне сыни көзбен қарауы керек.
@QazaqGrammar
4 views08:41
Ч
